Neformalne grupe građana postaju značajni akteri u razvoju lokalnih zajednica širom Srbije, a opštine Veliko Gradište i Golubac ističu se kao pozitivni primeri uključivanja građana u procese odlučivanja. Ove grupe, koje nastaju iz konkretnih potreba – poput uređenja javnih prostora, igrališta ili rešavanja komunalnih problema – dobijaju priliku da kroz javne pozive direktno utiču na izgled i kvalitet života u svojim mestima.
U opštini Veliko Gradište, kroz program koji sprovodi opština u saradnji sa organizacijom Helvetas, uz podršku Vlade Švajcarske, u protekle dve godine podržano je ukupno 13 projekata neformalnih grupa građana. U selu Ram postavljen je letnjikovac na ulazu u selo, u Sirakovu i Požežnu uređeni su parkovi, a u Makcu sportski poligon. U Carevcu je obnovljen trg Vlastimira Pavlovića Carevca, dok je u naselju Mali Raj uređeno igralište za najmlađe.
Na poslednjem javnom pozivu u okviru programa „Budžet po meri građana – i ti se pitaš“, podržana su tri projekta: uređenje romskih naselja u Velikom Gradištu i Desinu, obnova prostora ispred Doma kulture u Kumanu i nabavka mobilnog bioskopa sa pratećim mobilijarom.
Ukupna sredstva iznosila su 1.650.000 dinara, od kojih je opština obezbedila milion dinara, a Helvetas dodatnih 650.000. Učešće građana ogleda se ne samo u idejama, već i u sopstvenom radu, 10% vrednosti projekta, što doprinosi održivosti projekata i jača osećaj zajedništva.
Sličan pristup zaživeo je i u opštini Golubac, gde je ranije podržano četiri inicijative građana. U Golupcu i selima Dobra, Vinci i Braničevo realizovani su projekti koji se tiču uređenja javnih površina, prostora za decu i omladinu, kao i kulturnih sadržaja. I ovde je naglasak bio na participaciji – građani su kroz tribine i direktne razgovore sa predstavnicima opštine identifikovali prioritete i predložili rešenja.
Na poslednjem javnom pozivu, u opštini Golubac „Zajedno možemo mnogo“, opština Golubac i švajcarska organizacija Helvetas podržali realizaciju pet projekata neformalnih grupa građana.
Jedan od podržanih projekata bio je uređenje prostora za mlade u naselju Usije. Projekat je započet krajem prošle godine, nakon velikih oštećenja nastalih tokom nevremena. Prostorija je bila u potpunosti uništena, stari laminat je uklonjen, urađena je nivelacija i betoniranje poda, a zatim su postavljene nove pločice. Zidovi su sanirani, gletovani i okrečeni. Prostor sada odiše prijatnom atmosferom, a mladima je omogućen kutak za druženje i rekreativne aktivnosti.
U naselju Miljević izvršena je sanacija tri prostorije Doma kulture. Zahvaljujući podršci Helvetasa, obnovljena je velika sala predviđena za kulturne i druge javne događaje, zatim prostorija za druženje mladih, koja je sada potpuno adaptirana, kao i prostorija namenjena penzionerima, gde mogu da se okupljaju, igraju društvene igre i provode vreme u prijatnom ambijentu.
U naselju Barič, projekat se odnosio na uređenje prilaza Domu kulture, sa posebnim fokusom na izgradnju rampe za osobe sa invaliditetom, što je bio jedan od prioriteta meštana. Pored toga, obnovljena je i jedna kancelarija i uređeni toaleti.
U naselju Dvorište, uređen je prostor za mlade na površini od oko 150 kvadratnih metara. Postavljene su nove pločice, a u realizaciji projekta učestvovali su meštani, naročito članovi radne grupe koja je bila inicijator projekta. Mladima i posetiocima iz okolnih sela sada je na raspolaganju prostor za rekreativno-sportske aktivnosti: sto za stoni tenis, bilijar i još mnogo toga.
U naselju Maleševo, izgrađene su nadstrešnice na tri lokacije oko Doma kulture, čime je dodatno unapređena infrastruktura za organizaciju kulturnih i društvenih događaja.
Važan deo ovog projekta jeste i povezivanje sa naplatom poreza na imovinu, koji je jedan od ključnih izvora prihoda lokalne samouprave. Uslov za učešće u javnom pozivu bio je da podnosioci projekata nemaju dugovanja po osnovu poreza na imovinu. Time se plaćanje poreza direktno povezuje sa unapređenjem života u zajednici – kroz uređenje i adaptaciju prostora za javnu upotrebu.
U oba primera, pokazalo se da kada građani vide da se njihov glas uvažava i da konkretni rezultati slede nakon njihove inicijative, raste i poverenje u institucije i volja za daljom saradnjom. Više od 60–70% želja koje su građani izrazili poklapaju se sa razvojnim planovima opština, što dodatno potvrđuje da je uključivanje javnosti neophodno za planiranje održivog razvoja. Veliko Gradište i Golubac danas su primeri kako zajednica može napredovati kada se glas građana ne samo čuje, već i poštuje.
Sadržaj je nastao u okviru Programa Odgovorne lokalne finansije i uključivanje građana – podrška unapređenju u oblasti uključivanja građana u procese donošenja odluka, koji finansira Švajcarska Vlada, a sprovodi predstavništvo HELVETAS.
