Turistička organizacija opštine Petrovac na Mlavi kandidovala je Vodenice Bistrice za Program “7 Najugroženijih 2023“ sa ciljem što bolje informisanosti evropske javnosti o ovom značajnom kulturno-istorijskom dobru opštine Petrovac na Mlavi i Republike Srbije, koje treba sačuvati, revitalizovati i na odgovarajući način, u skladu sa održivim razvojem, uključiti u turističke tokove.
Najugroženiji objekat u Bistrici je Velika vodenica i neophodno je da se u što kraćem roku izvedu radovi na izgradnji potporne konstrukcije, obaloutvrde i drvenog mosta na Bistričkoj reci, u cilju zaštite od dalje erozije i sprečavanja da Bistrička reka prilikom nailaska velikih voda odnese Veliku vodenicu, pristupni put i most.
Evropa Nostra i Instutut Evropske investicione banke su u okviru Programa „7 Najugroženijih 2023“ 25. januara 2023. godine objavili spisak 11 najugroženijih lokaliteta nasleđa u Evropi, na kome se kao jedini predstavnik Srbije nalaze Vodenice Bistrice u opštini Petrovac na Mlavi.
TO Petrovac na Mlavi de zahvaljuje organizaciji „Evropa Nostra“, Institutu Evropske Investicione Banke i programu Evropske unije „Kreativna Evropa“, koji su prepoznali vrednost našeg kulturnog nasleđa i uvrstili ovu kulturno-istorijsku celinu u uži izbor.
Bistrica je idilično pothomoljsko selo u opštini Petrovac na Mlavi. Oplemenjeno bogatom istorijom, spominje se još u 14. veku u Povelji Kneza Lazara. Nalazi se 135 kilometara od Beograda, nedaleko od regionalnog puta Petrovac – Žagubica. Bistrica predstavlja svojevrsni muzej na otvorenom. Deo sela je 1986. godine proglašen za kulturno dobro od velikog značaja – prostornu, kulturno-istorijsku celinu. Šetnjom „Stazom vodenica“ uz reku Bistricu, pored obilaska 9 vodenica, može se uživati u ambijentu očuvane prirode i osetiti mir u nekadašnjem manastiru Đerinac, a danas crkvi Car Konstantin i carica Jelena. U Bistrici se za vreme Malog Uskrsa (nedelju dana posle Uskrsa) održava jedinstvena manifestacija „Sabor vodeničara i pomeljara“.
Bistrica je i rodno mesto prvog srpskog olimpijskog maratonca Dragutina Tomaševića, koji je učestvovao na Olimpijskim igrama u Stokholmu 1912. godine. Legenda kaže da je imao dva srca i da se trkao sa „Ćirom“, vozom koji je prevozio putnike na relaciji Požarevac – Petrovac na Mlavi. Njemu u čast se svakog meseca maja organizuje međunarodna trka „Dragutin Tomašević“ koja okupi više stotina trkača iz celog sveta. U centru sela se nalazi i uređena Memorijalna soba sa detaljima iz njegovog života.
Bistrica je jedna od omiljenih destinacija za planinare. Tokom cele godine živopisna priroda u kojoj se smenjuju nijanse boja i čuje žubor slapova i vodopada poziva na otkrivanje i nove doživljaje. Krajem maja manifestacij „Stazama Dragutina Tomaševića“ okupi veliki broj planinara i ljubitelja prirode u avanturu uspona na vrh „Lukin kamen“.
Bistrica predstavlja jedinstven prirodni i kulturno istorijski predeo, koji je neophodno sačuvati i zaštititi. Pre svega, neophodno je sprečiti dalju degradaciju Velike vodenice sa bližom okolinom, a zatim revitalizovati i ostale vodenice, valjavicu i druge objekte narodnog graditeljstva u naselju Bistrica.
Konačna lista sedam najugroženijih lokaliteta nasleđa u Evropi za 2023. godinu biće predstavljena u aprilu.
